ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ

Η οστεοπόρωση είναι ένα μεταβολικό νόσημα που επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπων σε όλο τον κόσμο , με τεράστιες κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις. Εξελίσσεται σιωπηλά και χαρακτηρίζεται από την ελάττωση της οστικής μάζας και την διαταραχή της μικροαρχιτεκτονικής των οστών με αποτέλεσμα τον αυξημένο κίνδυνο κατάγματος. Παγκοσμίως πλήττονται από την οστεοπόρωση 1στις 3 γυναίκες και 1στούς 8 άνδρες.

Πολλοί είναι η παράγοντες κινδύνου εμφάνισης της οστεοπόρωσης : η ηλικία >65 ετών , η πρόωρη εμμηνόπαυση , το οικογενειακό ιστορικό κατάγματος ισχίου , το χαμηλό σωματικό βάρος , η λήψη φαρμάκων όπως τα κορτικοστεροειδή , νόσοι  που προδιαθέτουν για οστεοπόρωση , το κάπνισμα , η αυξημένη λήψη καφέ και αλκοόλ .

Το κόστος για την αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης αυξάνεται παράλληλα με την αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης . Υπολογίζεται ότι στην Ευρωπαϊκή Ένωση δαπανώνται για την νοσηλεία και την ενδονοσοκομειακή φροντίδα των ασθενών με οστεοπόρωση περίπου 4.8 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως .

Η δαπάνη λόγω καταγμάτων του ισχίου στην Ελλάδα για το έτος 2002 υπολογίζεται σε 42.250.000 ευρώ . Τα κατάγματα του ισχίου αυξάνουν κατά 6%-37% την θνησιμότητα ανάλογα με την προηγούμενη κατάσταση υγείας των ασθενών.

Για τους παραπάνω λόγους είναι απαραίτητη η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση της νόσου . Η σύγχρονη διαγνωστική προσπέλαση του οστεοπορωτικού ασθενούς περιλαμβάνει πλήρες ιστορικό και φυσική εξέταση καθώς επίσης και σειρά από γενικές και ειδικές εργαστηριακές εξετάσεις και απεικονιστικές μεθόδους που θα μας βοηθήσουν να κάνουμε σωστή διαφορική διάγνωση μεταξύ ενός μεγάλου αριθμού παθήσεων που εκτός από την πρωτοπαθή (μεταεμμηνοπαυσιακή η γεροντική ) οστεοπόρωση μπορούν να προκαλέσουν μείωση της οστικής μάζας και κατάγματα.

Οι ποιο συχνές αιτίες μειωμένης οστικής μάζας εκτός από την οστεοπόρωση είναι :

• Η οστεομαλακία (έλλειψη/αντίσταση στην βιταμίνη D , υποφωσφαταιμία )
• Ενδοκρινοπάθειες (Υπερθυρεοειδισμός , Υπερπαραθυρεοειδισμός , Σ.Δ. τύπου 1 , Υπογοναδισμός , κύηση και γαλουχία κ.α. )
• Νόσοι του αιμοποιητικού συστήματος ( πολλαπλούν μυέλωμα , β-θαλασσαιμία , μαστοκύττωση , AIDS κ.α.)
• Ρευματικά νοσήματα (Ατελής οστεογένεση , Ρευματοειδής αρθρίτιδα , Αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα )
• Νόσοι του γαστρεντερικού ( πρωτοπαθής χολική κίρρωση , αιμοχρωμάτωση , φλεγμονώδης νόσος του εντέρου , γαστρεκτομή )
• Νεφρική νόσος ( νεφρική οστεοδυστροφία ,ασβεστιουρία , σωληναριακή οξέωση )
• Φάρμακα ( κορτικοστεροειδή , χρόνια λήψη θυροξίνης , αντιεπιληπτικά , χρόνια λήψη αντιόξινων , λίθιο , αντιπηκτικά , GnRH  κ.α. )
• Άλλα ( ακινητοποίηση , αλγοδυστροφία ,μεταμόσχευση οργάνων )

Η συχνότερη απεικονιστική μέθοδος για την μέτρηση της οστικής πυκνότητος είναι η DEXA στην οσφυϊκή μοίρα της Σ.Σ. και στο ισχίο . Είναι μια μέθοδος με καλή επαναληψημότητα και χαμηλή έκθεση σε ακτινοβολία και για την παρακολούθηση των ασθενών γίνεται μια μέτρηση κάθε 1-2 χρόνια . Απαραίτητος είναι  και ο απλός ακτινολογικός έλεγχος της σπονδυλικής στήλης .

Οι βασικές εργαστηριακές εξετάσεις που πρέπει να γίνονται σε όλους τους ασθενείς με υποψία χαμηλής οστικής μάζας είναι : Γενική αίματος  , ΤΚΕ , ασβέστιο , φώσφορος , αλβουμίνη , τρανσαμινάσες , κρεατινίνη , αλκαλική φωσφατάση , ηλεκτρολύτες ορού , ασβέστιο ούρων 24ώρου .  Αναλόγως του ιστορικού μπορούμε να ζητήσουμε και TSH , PTH , ελεύθερη κορτιζόνη ούρων  24ώρου , 25(OH)vitD , ελεύθερη τεστοστερόνη ορού (άνδρες ) , ηλεκτροφόρηση  πρωτεϊνών  , οστικοί βιοχημικοί δείκτες .

Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την θεραπεία της οστεοπόρωσης  χωρίζονται σε 3 κατηγορίες :

• Αντικαταβολικά φάρμακα
  • Ασβέστιο
  • Βιταμίνη D και μεταβολίτες της βιταμίνης D
  • Οιστρογόνα
  • Επιλεκτικοί τροποποιητές της δράσης των οιστρογόνων (SERMs)
  • Καλσιτονίνη
  • Διφωσφονικά
  • Denosumab
• Αναβολικά φάρμακα
  • Φθόριο
  • Παραθορμόνη
  • Αυξητική ορμόνη
• Φάρμακα με διπλή δράση
  • Ρανελικό στρόντιο

Τέλος πρέπει να τονίσουμε την σημασία της πρόληψης που αφόρα τον καθένα μας ώστε να ενισχύσουμε την οστική μας μάζα από την παιδική ακόμη ηλικία με :

• Δίαιτα πλούσια σε ασβέστιο . Η ημερήσιες ανάγκες σε ασβέστιο  στους πάσχοντες από οστεοπόρωση είναι 1000-1300 mg / ημέρα . Ένα ποτήρι γάλα (240 ml ) περιέχει περίπου 320 mg ασβεστίου . Άρα χρειαζόμαστε περίπου 3-4 ποτήρια γάλα κάθε μέρα ή αντίστοιχη ποσότητα των τροφίμων που βλέπουμε στον παρακάτω πίνακα .
• Σωματική άσκηση και έκθεση στον ήλιο
• Αποφυγή καταχρήσεων : καφέ , καπνού ,οινοπνεύματος .
• Προλαμβάνουμε τις πτώσεις (καλό φωτισμό την νύχτα , κατάλληλα υποδήματα ελαχιστοποίηση χρήσης ηρεμιστικών και υπνωτικών χαπιών, χρήση βακτηρίας όταν είναι απαραίτητο )